(Αναρχικό Δελτίο, νο 12, Οκτ-Νοεμ 2001)

Ορισμένα από τα ζητήματα που αναδείχτηκαν προσφάτως με τις επιθέσεις στις ΗΠΑ, και αφορούν τις διεργασίες στη Μ. Ανατολή, είχαν ήδη τεθεί πριν από μια δεκαετία, κατά τη διάρκεια του πολέμου στον Κόλπο. Ενδεικτικά αντιγράφουμε μέρος από την αρθρογραφία του περιοδικού Ora Nihil νο2 (Άνοιξη 1991), ειδικά για την έννοια του Τζιχάντ που συνηθίζεται να μεταφράζεται ως “ιερός πόλεμος”:

“Η έκφραση Τζιχάντ που εμφανίζεται στο Κοράνι και που στα αραβικά σημαίνει ΄΄προσπάθεια΄΄-στην αρχική της μάλιστα σημασία δηλώνει την ΄΄προσπάθεια που καταβάλλει κανείς επάνω στον εαυτό του΄΄ για να καταπνίξει τα πάθη και τον εγωισμό του- δεν χρησιμοποιείται παρά μόνο για αμυντικούς σκοπούς”.

Τι απειλείται; “Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα δεν πρέπει να ξεχνάει ποτέ ότι εκείνα τα στοιχεία που διακυβεύονται και απειλούνται είναι το ίδιο το σύστημα των αξιών μας, η ευημερία μας και η ευημερία των δημοκρατιών μας και τελικά, τα ίδια τα κοινωνικοοικονομικά συστήματά μας”...

 

“Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω απ’ την Ευρώπη (...) Όλες οι δυνάμεις της γερασμένης Ευρώπης ενώθηκαν σε μια “ιερή συμμαχία” για να κυνηγήσουν αυτό το φάντασμα...”

ΤΖΙΧΑΝΤ

Παρ’ όλη την αισιοδοξία των αστών για την έκβαση των επιχειρήσεων στον Κόλπο και την ουσιαστική συναίνεση των δυτικών λαών σε αυτές, διάχυτη είναι η υποψία ότι οι αρχιτέκτονες του πολέμου εξαπολύοντας την “Καταιγίδα της Ερήμου” προκαλούν θύελλες που θα φθάσουν μέχρι τις Μητροπόλεις!

Ως προς αυτό, από τη μια, δεν πέρασε απαρατήρητο ότι η ιρακινή νομενκλατούρα, παρά τον έντονο εθνικιστικό και κοσμικό της χαρακτήρα, επικαλείται όλο και περισσότερο τον ισλαμικό παράγοντα... Απ’ την άλλη, αν η διαμόρφωση του πεδίου για τη σημερινή αναμέτρηση σηματοδοτείται από την Ισλαμική Επανάσταση του 1979 (ο Σάχης μάλιστα ήταν ως τότε manu militari προστάτης του Κουβέιτ) τότε η όλη επιχείρηση κλεισίματος εκείνης της περιόδου (με την εμπέδωση της Δυτικής ηγεμονίας μέσα από την αναδιάρθρωση του πολιτικοοικονομικού συστήματος στην περιοχή, βλ. Νέα Τάξη) είναι πιθανό να σηματοδοτεί τη διαμόρφωση ενός νέου πεδίου για τη συνέχιση και την κλιμάκωση του πολέμου, ακόμα και μετά την πιθανολογούμενη ήττα του Ιράκ.

Κι αυτή η προοπτική, αφενός μεν σχετίζεται με το γεγονός ότι ακόμη και πέρα από τη στρατιωτική της έκφραση, είναι η ίδια η διείσδυση της Δύσης (οικονομική, πολιτιστική κ.ο.κ.) που συνειδητοποιείται σαν αυτό που είναι, δηλ. Κατάκτηση, και προκαλεί το πνεύμα της αντίστασης, αφετέρου δε σχετίζεται με την ιδιαίτερη λειτουργία των θρησκευτικών, εθνικών και ταξικών στοιχείων που χαρακτηρίζουν την ευρύτερη περιοχή του Ισλάμ όπου κατοικούν εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι οι οποίοι -σε αντίθεση με τη γερασμένη Ευρώπη- σε μεγάλο ποσοστό τους είναι νεολαίοι...

Τα ιδιαίτερα αυτά στοιχεία της περιοχής μολονότι εκφράζονται έντονα, αλληλοεμπλέκονται με τέτοιο τρόπο που οι αναλύσεις τους καθίστανται πολύ επισφαλείς.

Ενδεικτικά λοιπόν, και όσον αφορά ειδικά το Ισλάμ, αυτό δεν μπορεί να απουσιάζει από καμιά ανάλογη ανάλυση της περιοχής, όχι μόνο γιατί όλες σχεδόν γενικά οι αντιθέσεις εκεί αναφέρονται σε αυτό (το Ισλάμ), αλλά και γιατί ειδικά σήμερα αξιοποιείται ως ιδεολογικό οπλοστάσιο αντίστασης στην ιμπεριαλιστική ηγεμονία και τον έλεγχο της περιοχής.Το γεγονός αυτό μοιάζει παράδοξο αν ληφθεί υπόψη η κατευναστική-κατασταλτική αξιοποίηση του Ισλάμ από μια σειρά καθεστώτα της περιοχής (Σαουδ. Αραβία, Ομάν κ.λπ.) κι ο σταθεροποιητικός ρόλος του στο εσωτερικό τους. Η αντίφαση όμως αυτή δεν αποκαλύπτει παρά το γεγονός ότι το (ιδεολογικο-πολιτισμικό) προϊόν όλης της προηγούμενης ιστορικής πορείας αυτών των λαών επιβιώνει -εν μέρει αναπόφευκτα εν μέρει σκόπιμα- μέσα στους κόλπους του αντιμπεριαλιστικού και επαναστατικού κινήματος. Ο ισλαμικός φονταμενταλισμός, πολυσυλλεκτικός και πλουσιότερος στις ρίζες του -εξαιτίας της ιστορικότητας του Ισλάμ- σε σχέση με την ανεπάρκεια άλλων (πιο δυτικότροπων) εκφράσεων του κινήματος, επηρεάζει κι εν πολλοίς καθορίζει την ίδια την αντίσταση. Αυτό γίνεται κυρίως μέσα από την εξής διπλή διαδικα- σία:

α) Τα αραβικά εθνικιστικά ρεύματα που ήταν η κύρια αντιμπεριαλιστική τάση των αραβικών μαζών βρίσκονται ουσιαστικά σε υποχώρηση μέσα σε αυτές ακριβώς γιατί υπολείπονται σημαντικά των μεγεθών των αντιμπεριαλιστικών καθηκόντων που αυτά έθεσαν. Μολονότι δεν είναι ασήμαντες οι επιτυχίες των Αράβων εθνικιστών ενάντια στον Ιμπεριαλισμό, αυτοί αποτέλεσαν τελικά “γέφυρα συνεννόησης” με τη Δύση (...), συνέτριψαν τις αριστερές/ταξικές δυνάμεις, διέσπασαν τους αραβικούς λαούς σε έθνη-κράτη αντίστοιχων αρχουσών τάξεων -αλλοιώνοντας τη συνείδηση της κοινής αραβικής ταυτότητας-, περιόρισαν τον αντιμπεριαλιστικό αγώνα στα στενά πλαίσια συμφερόντων εκάστης άρχουσας τάξης...

β) Στο χαμένο έδαφος του εθνικισμού ακτινοβολεί ο ριζοσπαστικός ισλαμισμός που ως κοινωνικοπολιτικό κίνημα επαναενεργοποιεί έναν κώδικα ζωής, σχέσεων, αξιών κι αντίστασης (Τζιχάντ) στις κοινωνίες εκείνες που αποσυντίθενται μέσα από την κυριαρχία τους από τη Δύση ή από τη βίαιη επαφή μαζί της. Χαρακτηριστικό άλλωστε είναι ότι πέρα από τη Συρία , το Λίβανο, την Αίγυπτο, την Αλγερία κ.λπ. αγγίζει ακόμα και τις ισλαμικές κοινότητες της Δύσης (π.χ. “μαύροι μουσουλμάνοι” στις ΗΠΑ). Τη διαφοροποίησή του από το παραδοσιακό “καθεστωτικό Ισλάμ“ τη βρίσκει αφενός σ’ ένα κοινωνικό περιεχόμενο που αντλεί από τη διαμαρτυρία των λαϊκών στρωμάτων για το βάθεμα των αντιθέσεων-ανισοτήτων (ανάλογο της οικονομικής ανάπτυξης), κι αφετέρου από τη διεκδίκηση του “εδάφους” (με την ευρύτερη έννοια) που τα παραδοσιακά καθεστώτα παραχωρούν στην ιμπεριαλιστική Δύση. Από αυτή την άποψη εμπεριέχει σαφώς την άρνηση της ιδιαίτερης ταξικής συγκρότησης και πάλης όπως και ο εθνικισμός, σε αντίθεση όμως με αυτόν μπορεί και διαπερνά τις κοινωνίες της περιοχής ανεξάρτητα από εθνικά και κρατικά σύνορα, κι επιπλέον επειδή ακριβώς τον χωρίζει χάσμα με τη Δύση αυτό τον κάνει όχι μόνο αδιάλλακτο, αλλά και απρόοπτο...

Ora Nihil 1991

1